Patricia Adriaens: ‘De vergeten brug naar werk: waarom vrijwilligerswerk het verschil maakt’
Op 5 december vieren we de Internationale Dag van de Vrijwilliger. Een dag waarop we terecht hulde brengen aan de duizenden mensen die zich belangeloos inzetten in onze samenleving. Dit jaar wil ik een bredere oproep doen: laten we vrijwilligerswerk veel bewuster inzetten als opstap naar werk voor mensen die langdurig ziek of langdurig werkloos zijn.
Binnenkort vallen de langdurig werklozen zonder uitkering en wil de overheid ook werk maken van het grote aantal langdurig zieken. Wie langdurig afwezig is op de arbeidsmarkt moet “zoveel als mogelijk terug aan de slag”. En dat klopt. Werk biedt niet alleen financiële zekerheid, maar ook structuur, eigenwaarde en sociale verbondenheid. Maar wie al maanden of jaren uit het arbeidsritme is, vindt die weg niet zomaar terug. Zonder begeleiding lukt het niet. Maatwerkbedrijven, jobcoaches en arbeidsbegeleiders leveren elke dag fantastisch werk, maar ze staan voor een gigantische uitdaging.
Toch vergeten we vaak een derde spoor: vrijwilligerswerk als een zachte maar krachtige brug naar actief leven.
Met steun van artsen en VDAB
Vrijwilligerswerk biedt wat langdurig zieken en werkzoekenden vaak zijn kwijtgeraakt: een ritme, sociale contacten, het gevoel mee te tellen. Het brengt mensen opnieuw onder de mensen, midden in de samenleving waar ze te lang naast hebben gestaan. De stap naar een halftijdse job of een opleiding wordt plots veel minder groot wanneer je al weken of maanden opnieuw gewend raakt aan verantwoordelijkheid, samenwerking en regelmaat.
In de non-profitsector (zorg, welzijn, armoedebestrijding, cultuur) liggen zoveel kansen klaar. Niet om mensen vast te houden in vrijwillige inzet, maar net als springplank naar duurzame tewerkstelling. Als we dit willen waarmaken, moeten twee zaken veranderen.
Ten eerste hebben we meer steun nodig van artsen. Te vaak durven mensen niet te beginnen met vrijwilligerswerk omdat ze bang zijn dat hun arts dit zal zien als ‘bewijsmateriaal’ dat ze weer volledig kunnen werken. Die onzekerheid verlamt. Een duidelijke erkenning dat vrijwilligerswerk net een onderdeel kan zijn van herstel zou al een wereld van verschil maken.
Ten tweede moet ook de VDAB hier sterker op inzetten. Vrijwilligerswerk mag geen blinde vlek zijn in trajectbegeleiding. Het kan een laagdrempelige manier zijn om competenties op te bouwen, zelfvertrouwen te herwinnen en drempels weg te werken.
Op deze Dag van de Vrijwilliger doe ik daarom een oproep aan beleidsmakers, hulpverleners en arbeidsbemiddelaars: zie vrijwilligerswerk niet louter als mooie bijzaak, maar als onderdeel van de oplossing voor re-integratie.
En aan wie twijfelt om de stap te zetten: probeer het. Niet om je ergens te settelen, maar om jezelf weer in beweging te brengen. Vrijwilligerswerk verandert mensen. Soms stilaan, soms onverwacht snel. Maar altijd in de richting van meer verbondenheid, meer zelfvertrouwen, meer kansen.
Focus op het positieve
Er zijn zoveel positieve redenen om vrijwilligerswerk te doen. Vrijwilligerswerk ondersteunt het mentale welzijn en geeft structuur. Vrijwilligerswerk maakt het ook mogelijk om veel bij te leren: in contact komen met een nieuwe doelgroep, leren werken met een nieuw computerprogramma, beslissingen nemen, iets presenteren, enzovoort. Vrijwilligerswerk empowert mensen. Het kan persoonlijk echt een boost geven om bijvoorbeeld eens de leiding van een project als vrijwilliger op te nemen. Vrijwilligerswerk creëert ook vriendschappen die vaak een leven lang meegaan.
Uit onderzoek van de UGent met fictieve sollicitaties blijkt iets opvallends: weinig zaken geven zo’n duidelijke boost aan je kansen op een jobgesprek als vrijwilligerswerk. Het effect is sterker dan velen vermoeden.
En dan komt het opmerkelijkste resultaat. In een vervolgstudie werden sollicitaties verstuurd onder zowel Vlaamse als Turkse namen. Wat bleek? Zodra de fictieve kandidaten vrijwilligerswerk vermeldden, verdween elke meetbare vorm van discriminatie. Plots waren de kansen op een gesprek gelijk.
De verklaring is eigenlijk eenvoudig. Voor kandidaten met een migratieachtergrond fungeert vrijwilligerswerk als een krachtig signaal van sociaal-culturele integratie. Of dat nu engagement is bij Poverello, Stichting tegen Kanker of de lokale korfbalclub: werkgevers zien dat iemand deel uitmaakt van het maatschappelijke weefsel. Die betrokkenheid vermindert hun gevoel van risico bij een aanwerving. Vrijwilligerswerk maakt mensen zichtbaar, herkenbaar en minder ‘vreemd’.
Bron: De Morgen