Jos Wouters: ‘Een aparte school voor Einsteins?’

Deze dagen is in onderwijskringen de discussie aangewakkerd of hoogbegaafde leerlingen beter in private scholen les volgen. Er is al een initiatief op poten gezet, binnenkort wordt een school voor hoogbegaafde kinderen geopend. Hier is op zich niets mis mee, maar het doet wel de vraag rijzen hoe we met buitengewoon begaafde kinderen omgaan in het gewone onderwijs.

Een school heeft een takenpakket waar ze zich aan dient te houden. Een school die gefinancierd of gesubsidieerd wordt door de overheid, moet op zich voor iedereen onderwijs verstrekken of aanbieden. Dat lijkt mij een logisch en aanvaardbaar uitgangspunt.

Voor iedereen: dat houdt in dat er een aanbod moet zijn voor minder begaafden, normaal begaafden en hoog begaafden. De hoogbegaafden lijken de laatste jaren een beetje aan hun lot overgelaten te worden in de organisatie van ons onderwijs. Ze duiken ook meer en meer op, of moet ik zeggen dat ze meer en meer worden gespot omdat er meer aandacht is voor de kwestie.

Verspreide aanpak

Plaatselijk proberen de scholen aan deze kinderen en jongeren tegemoet te komen door leuke en prijzenswaardige initiatieven aan te bieden, zoals schaaklessen, zelfstandige verwerking van een deel van de leerstof, een ruim aanbod aan verdiepende of moeilijkere oefeningen. Scholen gaan vaak creatief en inventief om met dit gegeven.

Maar er is nog geen systematische aanpak van hoogbegaafden binnen het regulier onderwijs. Dus de vraag rijst of plaatselijke initiatieven het probleem van de genieën in het onderwijs oplossen. Verhelpen schaaklessen of extra oefeningen het euvel dat het onderwijs voor hen te gemakkelijk is, te langzaam vooruit gaat, niet op hun niveau is, waardoor ze op termijn minder of geen betrokkenheid voelen met de leerstof, de interesse voor het schoolse leren in zijn totaliteit verliezen waardoor hun ontwikkeling stagneert. Moeilijke kwestie! Hierop kan ik niet bevestigend, noch ontkennend antwoorden.

Aparte scholen

De vraag om aparte scholen voor hoogbegaafde leerlingen zal volgens sommigen soelaas bieden. Dit is mogelijk, maar de vraag is of de overheid hierin tegemoet moet komen met extra middelen (zoals extra financiering of subsidiëring). Of moet een deel van het totale onderwijsbudget gereserveerd worden voor één of meerdere scholen voor hoogbegaafden?

Ik ben van mening van niet. Een onderwijsinstelling moet mijns inziens met de lestijden die haar toegewezen zijn een verantwoorde organisatie opzetten, waarbij de leerlingen begeleid worden naargelang hun behoeften en de draagkracht van de school.

Anders of extra

Dat er nood is aan extra – soms moeten we ook eens durven zeggen andere in plaats van extra – begeleiding voor hoogbegaafden staat vast. Andere opties, zoals bijvoorbeeld de snellere doorstroming van kinderen, hebben ook voor- en tegenstanders. Toch vind ik dit een punt dat besproken moet worden binnen de school, en dat school-overschrijdend en zelfs niveau-overstijgend is: een combinatie van basisschool en middenschool kan een oplossing bieden.

Hoogbegaafden zijn leerlingen met één of meerdere uitzonderlijke talenten, die beduidend beter ontwikkeld zijn dan de doorsnee intellectuele kwaliteiten van hun medeleerlingen. Maar laat ons niet vergeten dat je met talenten geboren wordt. Ze zijn een cadeau, want gratis en voor niks meegekregen vanuit de wieg. Ik ben er van overtuigd dat talenten ook pas gedijen als je ze ten dienste stelt van de anderen, van de gemeenschap.

Gemeenschap

Ook schoolbesturen moeten vanuit dit uitgangspunt vertrekken in het uitwerken van de organisatie van de school: hoe kunnen zij de uitzonderlijke talenten van leerlingen nuttig maken voor de school en voor de gemeenschap? Kunnen de leerlingen op de één of andere manier hun klasgenootjes helpen? Hebben zij de mogelijkheid om hun talenten verder te ontwikkelen in de gemeenschap, zonder daarvoor op zichzelf terug te plooien?

Hieraan is volgens mij ook een voordeel verbonden voor de getalenteerden. Hoogbegaafde leerlingen isoleren in aparte scholen kan het risico verhogen dat ze enkel op zichzelf en hun talenten gefocust zijn. Misschien is het in de ontwikkeling en opvoeding niet slecht af en toe rekening te moeten houden met de ander, talenten te leren benutten voor de (school)gemeenschap. Dit maakt niet minder deel uit van het takenpakket van de scholen, dat de kinderen de kans krijgen om zich op alle vlakken zo goed mogelijk te ontwikkelen, niet enkel intellectueel.

 

Bron: De Redactie