Michaël Opgenhaffen: ‘Partycrashen, met of zonder Facebook’
Ook in het pre-Facebook-tijdperk waren er al feestjes die compleet ontspoorden. Denken we maar aan Woodstock (1969) en het strandfeestje van DJ Fatboy Slim in het Engelse Brighton in juli 2002. Toen doken er in plaats van de verwachte 50.000 meer dan 250.000 dansliefhebbers op, met chaotische toestanden als gevolg. Dat het een recent fenomeen is en dat het alleen maar te maken heeft met Facebook, klopt dus niet. Wel is de kans dat een feestje uit de hand loopt groter geworden.
Sociale media werken immers als een megafoon die een kleinschalig evenement in sneltempo viraal kan maken, waardoor het in enkele uren miljoenen mensen bereikt. En dat is wat er afgelopen week in Nederland is gebeurd. Jongeren begonnen de openbare uitnodiging te verspreiden en riepen vrienden en kennissen op om op vrijdag naar Haren af te zakken om daar te gaan partycrashen. Op Facebook is zoiets snel beklonken, precies omdat iedereen met elkaar in verbinding staat.
Maar het evenement leefde niet alleen op Facebook. Ook traditionele nieuwsmedia berichtten in de week voordien veelvuldig over de ‘Facebook-party’ en maakten – al dan niet gewild – reclame om massaal naar het huis van het feestvarken af te zakken. Een dj van het Nederlandse radiostation 3FM riep via de radio letterlijk iedereen op om naar Haren af te zakken, iets waar hij zich achteraf trouwens voor verontschuldigde. Ook werden er posters en T-shirts gemaakt om niet-Facebookers te mobiliseren. Op de dag zelf waren tientallen kranten-, radio- en televisiejournalisten in Haren aanwezig, om toch maar niets van het feestje te moeten missen. Het foutje van het toen nog 15-jarige meisje was niet alleen op Facebook een hit.
De schuld van Facebook?
Maar de vraag is dus of Facebook schuld treft. Volgens enkele Nederlandse advocaten wel. Zij verwijzen naar een uitspraak van de Hoge Raad uit 1965 die oordeelde dat een medewerker van een bekend frisdrankmerk verantwoordelijk was voor een ongeval, omdat hij het luik in een kroeg waar hij de drank leverde had laten openstaan. Een dronken caféganger viel door het keldergat en liep zware verwondingen op. Naar analogie hiervan kan Facebook, zo argumenteren ze, juridisch verantwoordelijk gesteld worden wegens ‘gevaarzetting’. Het platform zou door de vereiste voorzichtigheid niet in acht te nemen ongevallen mogelijk hebben gemaakt.
Het is namelijk niet de eerste keer dat een aankondiging van een verjaardagsfeestje openbaar werd door te vergeten een privacy-instelling aan of uit te vinken. Wat we vrijdag in Haren zagen, was haast een kopie van verjaardagsfeestjes, sinds 2010, in Engeland, Duitsland en Australië. Ook daar gingen uitnodigingen van tieners in geen tijd viraal en kwamen uiteindelijk duizenden ongewenste bezoekers naar de feestjes.
De instellingen van Facebook?
Facebook had dus lessen kunnen en moeten trekken uit die precedenten en had maatregelen moeten nemen om dit te verkomen. Burgemeester Reinhold Gall van de Duitse deelstaat Baden-Württemberg stelde na een soortgelijk Duits feestje zelfs dat platformen als Facebook de morele plicht hebben om grenzen te stellen aan het gebruik ervan.
Met andere woorden: het platform moet de settings zo instellen dat een bericht standaard ‘privé’ ingesteld is en pas op eigen initiatief openbaar kan worden gemaakt, in plaats van omgekeerd zoals het nu is. Soortgelijke ideeën leven al langer en circuleren sinds vrijdagnacht opnieuw op allerhande fora en sociale platformen.
Misschien moeten we inderdaad gebruikers van sociale media tegen zichzelf beschermen door de kans op een foute handeling zo klein mogelijk te maken. Al zal hiermee het probleem niet helemaal opgelost geraken. Er zal nog altijd de mogelijkheid bestaan uitnodigingen te kopiëren of na te maken. Door op Twitter plaats en tijd aan te geven kan een privéfeestje nog altijd snel openbaar en viraal worden.
Ook de jongeren zelf leren niet uit het verleden. Sinds enkele dagen circuleren er oproepen om het feestje van Haren over te doen op een andere locatie. Gouda zou deze keer de uitverkoren plaats worden. Met andere woorden: een aanpassing van de privacy-instellingen op Facebook kan misschien de kans op fouten verkleinen, maar meer ook niet. Jongeren die zin hebben om te partycrashen doen dat ook zonder foutief verstuurde uitnodigingen.