Hans Geybels: ‘De wrake Gods’

Een vermoedelijk sektarische beweging heeft verschillende misvieringen voor de slachtoffers van het busongeval in Sierre verstoord. Het busongeluk is volgens hen immers een straf van God, omdat de kerk in ons land de invoering van abortus toegelaten heeft. Jammer dat een dergelijke gelegenheid aangegrepen wordt om te vechten voor de eigen zaak, wat die ook mag zijn.

Vele families rouwen om hun verloren kind, en met hen het hele land. De solidariteitsgolf overstijgt de tegenstellingen in ons land. Prachtig was de minuut stilte vorige vrijdag, waar elke burger op geheel eigen manier uiting gaf aan het verdriet bij zo’n onbevattelijk verlies. Onbevattelijk. Daarmee is alles gezegd: ons rationalistische denken wil altijd een zondebok zoeken. Alsof verdriet minder zwaar om dragen wordt, als iemand er de verantwoordelijkheid voor draagt. En net daar moeten we toegeven dat we nu geen pasklaar antwoord hebben. Wat is er gebeurd? En vooral een andere vraag is prangend: waarom is dit gebeurd? Waarom moesten zoveel mensen, zoveel kinderen het leven laten? Het is moeilijk het bestaan van God te rijmen met zoveel lijden en verdriet.

Een platte aarde

De reactie van deze veronderstelde sektarische beweging roept ernstige vragen op. De getroffen families hebben nu steun en warmte nodig, concrete tekenen van solidariteit. Wie het niet meegemaakt heeft een kind te verliezen, weet niet hoe het voelt. Dit staat in elk geval vast: het allerlaatste dat je op zo’n moment wil horen, is dat de kinderen en hun begeleiders moesten sterven als straf van God. Wat me boeit, is de redenering die schuilgaat achter de uitspraak dat iets de straf van God is. Zeggen dat iets de straf van God is, is zoveel als beweren dat de aarde plat is. We weten nu toch al enkele honderden jaren dat God – althans de christelijke God – niet zomaar straffend ingrijpt in de wereld. Al enkele eeuwen hebben we betere, wetenschappelijke verklaringen om het gedrag van mensen of van de kosmos te verklaren, of daar toch een poging toe te doen. Menselijk gedrag wordt uitgelegd door een heleboel wetmatigheden enerzijds en door een hoop contextuele gegevens anderzijds. Met andere woorden: dat God straft, is een ondermaats verklaringsmodel voor feiten die zich voordoen.

Zeggen dat God zou straffen omdat in ons land abortus toegestaan wordt, is zoveel als beweren dat de aarde plat is.

Het is daarentegen een zeer gevaarlijk verklaringsmodel. Want wie zegt dat God in een bepaald geval straffend optreedt, weet kennelijk wat God denkt en doet. Welk mens kan zich die gave toedichten? De straffende God is een gevaarlijke opvatting in een ideologisch discours. Een tweede element valt op. Wat voor soort God is een God die straft? Zeker niet de christelijke. Sedert de negentiende eeuw is een van de belangrijkste kritieken op godsdienst dat die om projectie zou gaan. Die kritiek werd geformuleerd door de Duitse filosoof Feuerbach. De mens projecteert zichzelf op God. Het christendom an sich ontsnapt helemaal aan die kritiek. Christus’ oproep om vergeving te schenken – tot zeven maal zeventig maal toe – staat bijvoorbeeld haaks op menselijke projectie. Oog om oog en tand om tand past al beter in die oude theorie. Een ander voorbeeld: Christus’ uitspraak “Geef en u zal gegeven worden”, strookt ook niet helemaal met ons menselijk aanvoelen. Is de gangbare opvatting niet eerder dat je zoveel mogelijk moet proberen te ontvangen, indien je veel wil krijgen? En zei Christus ook niet dat God het laat regenen over goeden én kwaden? De projectietheorie dekt wel de idee dat iets de straf van God zou zijn. God straft en beloont dan, helemaal zoals mensen dat zouden doen. Ik durf te hopen dat de God van de christenen groter is en zijn gedrag niet spiegelt aan dat van de mens.

Verbondenheid

Dit is niet het goede moment om een ideologische strijd te voeren, maar eerder om in gedachten bij het lijden van de slachtoffers betrokken te zijn. Als christenen van zich laten horen, laat het dan zijn op een manier die strookt met het evangelie. Jezus huilde bij het overlijden van zijn vriend Lazarus, Hij sprak woorden van troost en medeleven. Kortom, hij was mensen nabij. Eén ding deed Jezus bij mijn weten nooit: theorieën over een wraakzuchtige god verkopen.  De enige vraag die mij als christen bezighoudt, is nu deze: hoe kan ik uiting geven aan de verbondenheid met de vele slachtoffers en hun families?

Bron: De Morgen