Hans Geybels: ‘Naam die een paus kiest is een programma: Leo XIV moet nieuwe hoop bieden voor kerk en wereld’
Het was alweer zover … De ‘progressieve’ paus Franciscus was nog geen 24 uur overleden of de commentaar kwam dat het toch eigenlijk een conservatieve paus was.
Conservatief en progressief zijn traditioneel de termen die een pontificaat moeten typeren. Termen die om begrijpelijke redenen gebruikt worden, maar toch de bal mis slaan. De laatste drie pausen worden doorgaans – in het Westen! – op sociaal vlak als progressief ervaren, maar op bio-ethisch vlak als conservatief.
Wat het eerste betreft: de Kerk is de laatste decennia de sterkste verdedigster van de universele mensenrechten. Wat dat laatste aangaat: een van die mensenrechten is absolute menswaardigheid en de kerk verdedigt die vanaf het begin tot het einde van het leven.
Er is een betere manier – veronderstel ik – om pausen te typeren. Een paus als Benedictus XVI was een paus die wat meer gefocust was op interne kerkelijke problemen en structuren. Vandaar de nadruk op de orthodoxie, de juiste leer. Een paus als Franciscus was natuurlijk ook recht in de leer, maar bij hem constateerden we onmiddellijk een openheid op de wereld. Hij focuste op de relatie tussen kerk en wereld en vandaar zijn nadruk op migratie en klimaat. Vandaar ook de verschuiving onder zijn pontificaat van de aandacht op euthanasie en abortus naar nieuwe uitdagingen zoals AI.
De naam die een nieuwe paus kiest is een programma. Dat bleek duidelijk het geval te zijn onder paus Franciscus, maar ook onder paus Benedictus. Leo is niet anders. Leo verwijst naar een van de meest trouwe volgelingen van Sint-Franciscus van Assisi. Zoals we allen intussen weten baseerde paus zijn Franciscus zijn naam (en zijn programma) op die 13de-eeuwse heilige uit Umbrië.
Broeder Leo wenste absoluut vast te houden aan Sint-Franciscus’ klemtoon op armoede. Bekend is de passage waarbij een andere broeder, Elias, een marmeren vaas laat opstellen in Assisi om geld in te zamelen voor het voltooien van de kerk die men voor (de overleden) Sint-Franciscus aan het bouwen was en die broeder Leo in stukken sloeg. Leo zou een radicale volgeling van Sint-Franciscus blijven.
De nieuwe paus Leo is qua naam ook een opvolger van Leo XIII die de meesten van ons kennen als de schrijver van de bekendste encycliek ooit: Rerum Novarum. Met die encycliek spreekt de kerk zich voor de eerste keer stevig uit over socio-economische problemen. Het blijft een centraal document voor het sociale denken van de Kerk. Ook paus Franciscus heeft trouwens enkele belangrijke documenten geschreven om het sociale denken van de kerk te verfijnen.
Om te besluiten kan ik zeggen dat ik heel gelukkig ben met de pauskeuze. Met zijn naamkeuze heeft hij te kennen gegeven dat hij zich wil inzetten voor de wereld. De ramen en de deuren van de kerk blijven open en gericht op de wereld. Het evangelie zal niet opgesloten worden binnen de veilige muren van de kerk.
De kerk zal zich met deze paus blijven inzetten om de tekenen van de tijd te verstaan en om nieuwe hoop te schenken aan een wereld die daar zo een nood aan heeft.
Bron: Knack