Steven Van Hecke: ‘Boris Johnson, geniet van de seizoensfinale van de Brexit’
De Britse premier Boris Johnson maakt zijn première op de G7, maar voor de seizoensfinale van de brexit moet hij wel een oplossing voor de beruchte backstop in Ierland bedenken. Durft hij die sprong te maken?
De G7, de belangrijkste zeven westerse landen, verzamelt vandaag in de Franse badplaats Biarritz. Als nieuwbakken Britse premier tekent Boris Johnson voor de eerste keer present op een grote internationale top. Officieel staat de brexit niet op de agenda, maar het is zonneklaar dat het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie danig over de tongen zal gaan.
31 oktober nadert met rasse schreden. Johnson heeft er een sport van gemaakt om overal waar hij verschijnt te herhalen dat hij vasthoudt aan de brexitdeadline. Met een deal als het kan, zonder deal als het moet. De afgelopen weken dweilde hij alle uithoeken van het Verenigd Koninkrijk af om zijn boodschap uit te dragen. Ongetwijfeld had het veel weg van een verkiezingstournee. Opmerkelijk: de nieuwe leider van de Conservatieven bezocht eveneens Noord-Ierland. In de twee jaar dat hij onder zijn voorganger Theresa May minister van Buitenlandse Zaken was, met toen al de brexit als de belangrijkste binnenlandse én buitenlandse kwestie, vond hij de oversteek van de Ierse Zee niet nodig. Blijkbaar is sprake van een voortschrijdend inzicht en heeft hij het geweer van schouder veranderd.
Ook voor Johnson draait alles rond de backstop: de verzekeringspolis in het Withdrawal Agreement dat May met de EU onderhandelde en garandeert dat het Verenigd Koninkrijk in de douane-unie blijft zolang er geen alternatieve oplossing is voor het openhouden van de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Met veel branie bracht Johnson die kwestie ter sprake tijdens zijn eerste buitenlandse bezoeken, een maand nadat hij premier is geworden. Ter vergelijking: Theresa May vond al na één week de weg naar Berlijn en Parijs.
Good cop, bad cop
Veel nieuws had Johnson de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron niet te vertellen, al hadden de commentatoren een vette kluif aan het analyseren van de toon, het gesproken woord en de lichaamstaal van de betrokken protagonisten. Bovendien was het met een vergrootglas zoeken naar de verschillen tussen good cop Merkel en bad cop Macron, hoewel de Britse pers victorie kraaide bij de 30 dagen die Merkel vooropstelde om een oplossing voor de backstop uit de werken. Dat geeft Johnson tot aan het begin van het partijcongres van de Conservatieven in Manchester de tijd om met een positief alternatief op de proppen te komen.
Tot zolang houdt Brussel zeker vast aan het Withdrawal Agreement. Johnson doet Brussel weliswaar niet aan, maar Europees Raadsvoorzitter Donald Tusk zal er hem ongetwijfeld dit weekend in Biarritz aan herinneren. De onverzettelijkheid van de EU heeft haar redenen: de vrede in Ierland bewaren door de afspraken van het Goede Vrijdagakkoord van 1998 consequent na te leven, én de integriteit van de interne markt behouden. De onverzettelijkheid aan Britse zijde vloeit dan weer voort uit de cruciale positie van de pro-brexit DUP. Johnson is net als May voor het behoud van zijn krappe parlementaire meerderheid afhankelijk van deze protestantse Noord-Ierse partij. Een meerderheid van de Noord-Ieren heeft destijds nochtans tegen de brexit gestemd. Lees: de vervanging van May door Johnson heeft aan deze knoop helemaal niets veranderd. Zou het dan niet aangewezen zijn terug te keren naar de kern van de zaak?
Misschien moet Tusk tijdens een ontspannen onderonsje met Johnson eens zijn voet op tafel leggen en Johnson duidelijk maken waar het op staat? Als de Britten terecht bekommerd zijn om de Ierse kwestie en ze tegelijk willen vasthouden aan de brexit, creëer dan een apart statuut voor Noord-Ierland. De grens van de douane-unie verschuift dan gewoon naar de Ierse Zee. Het is het enige realistische alternatief voor die vermaledijde backstop. Een politieke stuntman als Johnson moet toch bereid zijn die sprong te wagen? Het zorgvuldig afwegen van politieke kosten en baten is echter niet aan hem besteed. Laten we de Britse premier op mogelijk zijn laatste G7-top als EU-lidstaat een geweldige seizoensfinale van de brexit toewensen.
Bron: De Tijd