Frederik Pieters: ‘Laat de regering ons in de kou staan deze winter?’
In de krant deze week stond dat het geruzie over de energieprijzen de prijzen de hoogte injaagt. Maar is het de discussie of de gebrekkige communicatie van de regering die voor hogere energieprijzen zorgt? Wat niet te betwisten valt, is dat mensen die niet eens rond de tafel zitten, de alledaagse verbruiker en de bedrijfswereld, de gevolgen van een prijsverhoging het meest zullen voelen. Een elektriciteitsnet moet op elk ogenblik gebalanceerd zijn.
Dat betekent dat tegenover een totale afname eenzelfde generatiecapaciteit moet staan. Bij ons wordt de meeste elektriciteit geproduceerd door kerncentrales. Die zijn steevast kop van jut in de energiedebatten. Het openhouden van die centrales botst op groen spervuur, maar tegelijkertijd zijn ze op dit ogenblik broodnodig om aan de vraag van elektriciteit te kunnen beantwoorden. Zelfs met de open centrales zijn we in het verleden op strenge winterdagen al aan de limieten van onze generatiecapaciteit gekomen. Momenteel is er 20% van de generatiecapaciteit weggevallen, en het ziet er niet naar uit dat deze voor de aanbrekende winter terug ter beschikking zal staan. Er zijn ook geen nieuwe elektriciteitscentrales om dit capaciteitsverlies op een of andere manier op te vangen.
Zal het licht echt niet uitgaan?
Intussen verzekert de regering dat het licht niet zal uitgaan, maar maakt ze niet concreet hoe dit dan wel gegarandeerd zal worden. Er liggen tal van plannen op tafel, maar er is nog niks hard gemaakt. Nochtans is er een oude volkswijsheid die zegt dat een gewaarschuwd man er twee waard is.
Ik heb een drietal randbemerkingen bij de voorstellen van de regering. Ten eerste schermt men met het voorstel om – indien noodzakelijk – de grote industriële verbruikers tijdelijk af te sluiten. Dat is inderdaad mogelijk. Enkele grote verbruikers hebben zulke contracten. Dat procédé kan echter nooit 20 % compenseren. Daarnaast moet men ook de economische schade bij deze verbruikers in rekening brengen. Deze oplossing krijgt dus bij voorbaat een onvoldoende.
Ten tweede zou men elektriciteit kunnen importeren. Maar België heeft geen microklimaat. Als er bij ons een koudegolf is, is dit hoogstwaarschijnlijk ook in onze buurlanden het geval. Het is dan nog maar de vraag of er in onze buurlanden wél een stroomoverschot zal zijn. Daarnaast is de internationale transportcapaciteit trouwens beperkt. Als Frankrijk door ons land massaal stroom importeert uit Nederland, kan het zijn dat wij geen stroom meer uit Nederland kunnen invoeren omdat de transportcapaciteit reeds volledig benut is, zelfs als er in Nederland nog vrije productiecapaciteit zou zijn.
Ten derde is de productiecapaciteit die weggevallen is van nucleaire herkomst. Dat is de stroomproductie met de laagste variabele kosten. De vraag of alle kosten (onder meer berging van radioactief afval) in de prijs van nucleaire elektriciteit inbegrepen zijn, is een andere discussie. Elke vervanging zal hogere variabele kosten met zich meebrengen, wat de prijs in ieder geval doet stijgen.
Geen becijferd, geloofwaardig plan
Een tussentijdse conclusie dringt zich op. Er wordt paniek gezaaid over energietekort of prijzen die uit de pan swingen, omdat de regering geen becijferd, geloofwaardig plan heeft gecommuniceerd dat de discussie doet verstommen. Heeft de regering wel een plan? Het is niet het bekvechten dat de prijzen doet stijgen, maar de onzekerheid. De onzekerheid voedt én de discussie én de prijsstijgingen. Het echte probleem is het gebrek aan een open en waarachtige communicatie.
Bedrijven hebben een stabiel regelgevend kader nodig. Dat is momenteel niet gegeven. De regering verandert continu de regels en dreigt met verdere veranderingen. Als bedrijven niet weten waar ze in de toekomst aan toe zijn, zullen ze extra marges inbouwen in de prijzen. Dit heeft logisch gezien een opwaarts effect op de energieprijs.
Het fundamentele probleem van België is dat de “vrijgemaakte” elektriciteitsmarkt niet de verhoopte resultaten brengt van concurrentie en bijgevolg de neerwaartse druk op de prijzen. Dit komt doordat de markt slecht vrijgemaakt is. Iedereen kan wel aanbieden, maar de productie is nog steeds zeer geconcentreerd onder de vorm van Electrabel en dat bedrijf beschikt over de goedkoopste productiecapaciteit (nucleair). Andere en nieuwe spelers maken amper een kans op de markt. Enkele nieuwe spelers hebben dit al aan den lijve ondervonden en zijn al weer weggegaan. De vroegere monopolist kan iedereen vrij gemakkelijk uit de markt duwen.
De huidige situatie is het rechtstreekse gevolg van het vroegere knoeiwerk van de regering. Tot op de dag van vandaag zijn nog geen initiatieven genomen om dit recht te zetten. De nucleaire taks is voornamelijk bedoeld om de schatkist te spijzen, maar het concurrentieprobleem wordt zo niet opgelost. De huidige discussies hebben inderdaad niet het doel om de prijzen te laten stijgen, maar behalen wel dit resultaat. Het is helaas goedkope politieke show. Hopelijk zal de show interessant genoeg zijn om ons warm te houden deze winter.
Bron: De Redactie