Paul Quirynen: ‘De roep om wraak en vergelding’
Ik kon nauwelijks geloven dat een gewaardeerd confrater en oud-stafhouder Piet van Eeckhaut zich duidelijk zou hebben uitgesproken als nieuwe voorstander van de doodstraf. Mijn verwondering werd verstomming wanneer ook de quote “sommige mensen moeten verdelgd worden” door een journalist gehaald werd uit de toch wijze en ervaren mond van deze advocaat met een briljante loopbaan.En toch blijkt een en ander juist en voegt genoemd confrater zich in de rij van de mensen die roepen op wraak en vergelding, die streven naar een harde en meedogenloze samenleving waar nog weinig nieuwe kansen bestaan voor mensen die faalden en die zich hebben laten verleiden tot crimineel gedrag.
Helemaal bang word ik van de overweging om, in uitzonderlijke gevallen, filosofische en religieuze bezwaren opzij te schuiven om toch maar de doodstraf opnieuw toe te passen…
Populisme
Een vorm van populisme zindert … De doodstraf mag evenwel geen simplistisch antwoord zijn op een complex maatschappelijk probleem dat zware criminaliteit inderdaad is. In die zin sluit ik mij volledig aan bij de visie van Amnesty International die stelt dat straffen niet uit wraak mogen opgelegd worden doch enkel dienen om een schuldige met harde hand te dwingen tot verbetering van zijn gedrag en om de samenleving te laten zien dat bepaalde misdrijven niet worden getolereerd.
Wetenschappelijk ligt er geen enkel bewijs voor dat de doodstraf andere criminelen meer zou afschrikken dan een andere straf. De enige manier om misdaad te bestrijden is een goed functionerend politieapparaat en een rechtssysteem. Verder moet ook de overheid werk maken van preventie en vermijden dat mensen in de criminaliteit geraken door te investeren in degelijk onderwijs, werkgelegenheid en armoedebestrijding.
Gij zult niet doden
Gij zult niet doden is één der gouden regels van de Decaloog die dateert van 1500 voor Christus en zowel het christendom, het jodendom als de islam erkennen deze gedragsregel als een soort grondwet. Deze regel geldt voor mensen onder elkaar doch uiteraard ook voor overheden die uit gemakzucht de moeilijkste gevallen uit hun samenleving met de dood zouden elimineren.
In de Bijbel staan er vele wijsheden en wordt afstand genomen van de zienswijze “oog om oog tand om tand”. Wij vinden er ook heel wat universele verhalen die handelen over verzoening en vergeving, zoals dit van de barmhartige samaritaan, van de overspelige vrouw of het verhaal van het aanbieden van de andere wang.
“Verdelging”
Vele uren heb ik in de gevangenis gepraat met medemensen en ook op kantoor met hun familieleden en steeds blijf ik geloven dat ieder mens een medemens blijft en dat ieder mens ook kind blijft van zijn ouders of ouder van kinderen. De moeilijkste gesprekken blijven voor mij deze met geesteszieke medemensen die vaak vanuit psychotische ziektebeelden handelingen stellen die onbegrijpelijk en gruwelijk zijn. En toch blijf ik huiveren van het idee dat een mens die slachtoffer werd van zichzelf of van zijn omgeving en die ooit de slechtste dingen deed, nu zou “verdelgd” worden op verzoek van de samenleving.
In plaats van “filosofische of religieuze bezwaren” opzij te schuiven zouden wij om louter humane redenen moeten blijven zoeken naar meer efficiënte zorg voor psychiatrische patiënten en voor wetenschappelijke studie van iedere vorm van crimineel gedrag om met de lessen uit het verleden een meer leefbare toekomst uit te bouwen. De kwaliteit van een samenleving kan gemeten worden vanuit de wijze waarop een samenleving ook kan en wil omgaan met haar zwakkere leden en met hen die kwetsbaar zijn. Vrede en veiligheid kan veeleer bewerkstelligd worden door actieve zorg en aandacht dan door blinde repressie.
De woorden van Desmond Tutu
Als tegenpool voor loutere vergelding moeten wij als samenleving durven blijven nadenken over verzoening en vergeving. Dit heeft niets te maken met “de pampercultuur van vandaag” waar confrater Piet Van Eeckhaut zo genoeg van heeft maar veeleer alles met universele humane waarden, die goed verwoord worden in volgende tekst van Desmond Tutu:
… Vergeving en verzoening hebben niets te maken met doen alsof de zaken anders zijn dan ze in werkelijkheid zijn. Het is geen kwestie van elkaar op de schouder kloppen en de ogen sluiten voor wat fout is. Werkelijke verzoening brengt de afschuwelijkheid, de misdaad, de vernedering, de waarheid aan het licht. Soms kan zij zelfs dingen verergeren. Verzoening zoeken is een riskante onderneming maar uiteindelijk de moeite waard, omdat het afhandelen van de werkelijke situatie uiteindelijk ook werkelijke genezing tot stand brengt …