Nikolaas Sintobin: ‘Een pausverkiezing is geen Belgische regeringsvorming’
In veel media wordt het conclaaf voorgesteld als een politiek steekspel waarbij lobbywerk, persoonlijke ambities en deals allerhande bepalen wie de meerderheid behaalt. Die voorstelling miskent de belangrijkste, ongrijpbare, factor: de werking van de Geest.Ter illustratie een anekdote die zich afspeelde in 2008, vlakbij de Sixtijnse kapel. Begin dat jaar kwamen 217 jezuïeten uit de hele wereld samen in Rome om een opvolger te kiezen voor Peter-Hans Kolvenbach, hun algemene overste. Benedictus XVI had hem toestemming gegeven om zijn ontslag aan te bieden wegens zijn hoge leeftijd; een primeur in de geschiedenis van de jezuïeten.
Voor de stemming trokken de kiezers zich vier dagen terug voor murmurationes : een periode van gebed en vasten om te overleggen over de identiteit van de nieuwe overste. Daarvoor bestaan strikte regels. De gesprekken gebeuren face to face. Je mag alleen antwoorden op vragen die je door de ander worden gesteld. Niemand mag zélf namen naar voren schuiven. Als je mening over een persoon wordt gevraagd, moet je steeds je bronnen vermelden en argumenten pro én contra geven. Elke vorm van campagne voeren is verboden. De bedoeling is de voorwaarden te creëren om te onderscheiden. Voor christenen betekent dat luisteren naar Gods geest. Zo groeit inzicht in wie de geschikte opvolger kan worden.
Voor kardinalen bestaan zulke voorschriften niet. Het gaat over een erg heterogene groep met andere verantwoordelijkheden. Zo is het gebruikelijk dat erkingmakers zijn of dat kardinalen publiek standpunt innemen aangaande hot items. De Geest laat zich niet opsluiten in één systeem. Hij is onvoorspelbaar. Denk maar aan de verkiezing van Roncalli (Johannes XXIII) en Wojtyla (Johannes Paulus II).
Kardinalen zijn gewone mensen. Ook zij kunnen ambitieus zijn. Toch lijkt het me onwaarschijnlijk dat kardinalen vandaag verlangen om die onmogelijke taak van opvolger van Petrus op te nemen. De paus prijkt wel op lijstjes van de machtigste personen op aarde, maar zijn leven is er een van uitputtend dienstwerk.
Ik veronderstel dat de basishouding van de kardinalen voor en tijdens het conclaaf niet verschillend zal zijn van die van andere gelovige christenen: zich goed informeren en vervolgens vanuit gebed en in geweten de stemprocedure ingaan. Dat is wat beide werkwijzen betrachten.