Katrien Ruytjens: ‘Spiritualiteit roept weerstand op bij hulpverleners. Wie denkt mee na over hoe dat komt?’
Hulpverlening die geen plaats maakt voor spiritualiteit is ten dode opgeschreven.” Is die uitspraak overdreven? Provocerend zelfs? Ik parafraseer hiermee alleen een quote van Bleri Lleshi.
TEGENGIF
Bleri Lleshi is politiek filosoof, docent en hulpverlener, en vooral bekend door zijn boek ‘Liefde in tijden van angst’. Publiekslieveling Lleshi gaf het voorbije jaar ontelbare lezingen. Zijn centrale stelling over de noodzaak aan een spiritualiteit van liefde als tegengif in een geïndividualiseerde neoliberale wereld, slaat aan.
In een interview op 20 oktober 2017 over de grote levensvragen op Radio 1 stelde Lleshi: “Een samenleving die geen plaats maakt voor spiritualiteit, is ten dode opgeschreven.” Kranten namen de kop over.
Maand van de spiritualiteit
Oktober is de maand van de spiritualiteit. Tijdens deze maand is er elk jaar even aandacht voor levens- en zinvragen in onze dolle wereld. Dit jaar was er wat media-aandacht voor een karavaan van bekende en minder bekende Vlamingen die onder leiding van Friedl’ Lesage met een theatershow over levensvragen langs culturele centra reisde.
We kozen met zijn allen het beste spirituele boek. Maar weet jij nog welk boek het was? Zelfs Google biedt meerdere mogelijkheden. Was het “De vrolijke wijsheid. Zoeken, denken en leven met Michel de Montaigne” van Alexander Roose of “Rusteloosheid” van Ignaas Devisch?
Tussendoor bracht Radio Gaga iets van de essentie op het scherm. En daarna? Hoe gaat het ondertussen met onze hulpverlening?
Nieuwsgierig
Als bestuurder bij enkele zorg- en welzijnsorganisaties ben ik erg nieuwsgierig naar de plaats die spiritualiteit vandaag in de hulpverlening krijgt. Net als Lleshi en andere auteurs beschouw ik spiritualiteit als het menselijk vermogen waarmee we ons verbinden met anderen, en eventueel met ‘iets’ dat ons overstijgt. En waarmee we zin geven aan het leven.
Dat zingevende vermogen lijkt me broodnodig voor elke zorg- en hulpverlener. Is dit niet de meest essentiële taak van elke vorm van zorg of hulp? Zorgvragers bijstaan in hun proces van zingeving, wat de hulpvraag ook is.
Weerstand
Ik stel echter vast dat spiritualiteit in hulpverlening veel weerstand oproept. Of onverschilligheid. Of althans geen prioriteit krijgt. Ik begrijp dat. Onze visie op hulp, therapie of zorg schijnt nog weinig ruimte te laten voor ambivalente zaken als zingeving, genade, religie, levensbeschouwing, spirituele ervaringen.
Emancipatie, autonomie, zelfsturing, empowerment, beslissingen ondersteunen, zijn de kerntaken. Hoe kan daarbij in godsnaam spiritualiteit van dienst zijn? Ook ik heb geen pasklaar antwoord.
Creatief
Oude terminologie past niet meer bij het wereldbeeld en levensaanvoelen van de moderne mens en de hulpverlener van vandaag. Als we het zingevend vermogen van mensen willen voeden, ondersteunen en laten openbloeien, hebben we nieuwe en creatieve kaders, woorden en ideeën nodig.
Dat we ze nodig zullen hebben, staat vast. Hoe kunnen we anders antwoorden op radicale vragen die op ons afkomen? En die vragen zijn er elke dag: Wat is onze visie op handicap wanneer elke zwangere in België een terugbetaalde NIPT-test krijgt aangeboden? Wat betekent levensmoeheid wanneer we daarvoor euthanasie overwegen? Hoe houden we het hulp verlenen vol in het licht van de tragische groei van kinderarmoedecijfers? …
Ik houd mijn mailbox wijd open voor mensen die hierover mee willen denken. En misschien sluit je graag aan bij ons lerend netwerk zin-zoekers?