Steven Van Hecke: ‘Waarom de Europese christendemocratie in crisis verkeert’
Eind vorige week bliezen zowel de EVP als het CDU verzamelen tijdens en grootschalig politiek congres. Beide partijen bleken in hetzelfde schuitje te zitten. Europese (EVP) en Duitse (CDU) christendemocraten staan immers op een keerpunt. Sterker, ze verkeren in ‘crisis’: het oude is nog niet gestorven maar het nieuwe is nog niet geboren.
Het EVP-congres in Zagreb had veel weg van een overgangsritueel. Niet toevallig startte het programma met oudgediende Wolfgang Schäuble, momenteel voorzitter van de Bundestag, die door EVP-voorzitter Joseph Daul voor zijn verdiensten aan Duitsland en Europa in de bloemetjes werd gezet. Voor Daul was het zijn politieke au revoir want hij stopt als EVP-voorzitter. Was Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker niet nog herstellende van zijn rugoperatie en dus present geweest in Zagreb, het afscheid van de huidige generatie was in één foto vast te leggen.
GENERATIEWISSEL
Binnen de CDU is men nog zo ver niet maar ook daar is de generatiewissel nakende. Ten laatste over anderhalf jaar weten we wie volgens de CDU Angela Merkel moet opvolgen als bondskanselier. In beide partijen bestaat grote zenuwachtigheid over het nieuwe leiderschap. Binnen de EVP wordt Europees Raadsvoorzitter Donald Tusk op het schild gehesen. Als enige kandidaat om Daul op te volgen ondervond hij weinig of geen tegenstand. Wat hij als nieuwbakken EVP-voorzitter in petto heeft, is echter een goed bewaard geheim. Niet iedereen is er gerust in. Eenzelfde situatie in de CDU. Annegret Kramp-Karrenbauer, beter bekend als AKK, is intussen Merkel opgevolgd als CDU-voorzitter maar een overtuigende indruk heeft ze het voorbije jaar niet nagelaten. Afgezien van haar uitdager Friedrich Merz heeft ze de interne twijfel over haar leiderschapskwaliteiten nog niet kunnen wegnemen, integendeel. De partijretoriek en peptalk op het CDU-congres in Leipzig verandert daar weinig aan.
Dat is ook niet verwonderlijk. Zowel de EVP als de CDU opereren in een gewijzigde machtsconstellatie. Het is danig wennen aan de nieuwe status. Electoraal hebben de christendemocraten pluimen gelaten en krijgen ze te maken met nieuwe spelers: de groenen hebben zelfvertrouwen getankt, in Berlijn, Brussel en Straatsburg, de dadendrang van Frans president Emmanuel Macron doet menig politicus duizelen en laat ons de hete adem van extreemrechts niet vergeten. Volgens kwatongen is het al te laat want de populisten winnen aan belang: de EVP worstelt met het Hongaarse Fidezs van premier Viktor Orbán, terwijl de CDU in deelstaat Türingen flirt met de AfD.
NOOD AAN NIEUW NARRATIEF
De zoektocht naar een eigen plek in een erg volatiel politiek landschap is nog niet zo existentieel als bij CD&V, maar niettemin dringend. Zowel bij de EVP als de CDU is er nood aan een nieuw narratief. Dat moet een duidelijk antwoord geven op de cruciale vraag: wat wil de CDU eigenlijk in Duitsland? En waar wil de EVP met Europa naartoe? Toch niet alleen het behoud van de macht? Antwoorden op die vragen zijn er voorlopig niet. Nochtans zijn ze cruciaal voor Duitsland en de Europese Unie. Tot spijt van wie het benijdt, per slot van rekening is de CDU niet uitgeteld en is de EVP niet van de kaart geveegd bij de jongste Europese verkiezingen, ondanks verwoede pogingen van diverse politieke tegenstanders. Meer nog, dankzij de polarisering ter linker- en rechterzijde is beleid zonder beide machtsblokken nagenoeg onmogelijk, zowel in Duitsland als in Europa.
Daarom – tot nader order – het blijvend belang van de Duitse en Europese christendemocraten. De koers die de CDU de komende jaren zal uitzetten, zal richtinggevend zijn voor Duitsland en de rest van de Unie, gezien het soortelijk gewicht van de grootste lidstaat en de machtigste economie. In de woorden van oud-Commissievoorzitter Romano Prodi: “Te klein voor de wereld, maar te groot voor Europa.” Maar ook voor de EVP is het post-Merkel-tijdperk van groot belang, want als puntje bij paaltje komt kijkt iedereen in de richting van de Duitsers bij het bepalen van de toekomstige koers van de Europese christendemocraten. Niet voor niets was er vooral vanuit de EVP veel belangstelling voor het CDU-congres en heeft de partij een rechtstreeks vliegtuig gecharterd tussen Zagreb en Leipzig.